De chemie van tulpen

Tulpenvingers klinkt misschien als een bizarre versie van een bloementhema met Edward Scissorhands maar het is eigenlijk een aandoening die kan worden veroorzaakt door huidcontact met tulpenbollen. Het komt veel voor onder werknemers in de tulpenindustrie die zich bezighouden met het sorteren en verpakken van tulpenbollen. In dit artikel kijken we naar de chemische verbindingen achter deze aandoening.

Tulpenvingers wordt veroorzaakt door contact met tulpenbollen of sap en het is zichtbaar als roodheid, eczeem of zelfs puisten op duim en vingers. Het is een soort allergische contactdermatitis, een allergische reactie die ervoor zorgt dat de huid rood wordt en ontstoken raakt. Verantwoordelijk voor deze reactie zijn de chemische verbindingen tuliposiden en tulipalinen. Ze komen voor in het sap van tulpen en hun bollen.

Tulpen kunnen uit een combinatie van glucose en andere organische verbindingen tuliposiden aanmaken. Als deze tuliposiden afbreken ontstaan er tulipalinen. Beide verbindingen kunnen allergische huidreacties veroorzaken met tulipaline A als belangrijkste. Chemische groepen in huideiwitten vallen delen van deze moleculen aan waardoor er stoffen ontstaan die in het lichaam tot een afweerreactie leiden. Dit is de allergische reactie waar tulpenvingers naar verwijzen.

Zijn tulpen dus die mooie maar toch vuile bloemen die verbindingen bevatten die bedoeld zijn om je een vervelende uitslag te bezorgen? Nou nee, niet direct. De tuliposiden en tulipalines zijn niet bedoeld om mensen af te schrikken maar andere organismes. Tuliposiden breken af en vormen tulipalines wanneer de tulp door bodemschimmels wordt aangetast. De tulipalines hebben een sterk antischimmel effect om infecties tegen te gaan. Mensen zijn gewoon onbedoelde nevenschade in de strijd tussen plant en ziekteverwekker.

Tenzij je vele met tulpenbollen werkt of veel met tulpensap in aanraking komt hoef je je geen zorgen te maken over tulpenvingers. Onderzoek heeft uitgewezen dat de allergenen door sommige beschermende handschoenen kunnen binnendringen. Handschoenen van nitril zijn echter effectief om te voorkomen dat ze in contact komen met de huid. En men weet dat sommige soorten tulpen problematischer zijn dan andere soorten.