Vitamine B1 – Thiamine
Inhoudsopgave
Vitamine B1, ook wel thiamine genoemd, is een vitamine B-complex. Het wordt in veel voedingsmiddelen aangetroffen en het is van vitaal belang om een lichaam goed te laten werken.
Thiamine is betrokken bij vele lichaamsfuncties waaronder het zenuwstelsel, het hart en de spieren. Daarnaast speelt thiamine een belangrijke rol bij de stroom van elektrolyten die in en uit zenuw- en spiercellen komen. Ook is thiamine betrokken bij enzymatische processen en koolhydraatmetabolisme.
Thiamine wordt vitamine B1 genoemd omdat het de eerste vitamine B-complex was die is ontdekt. Bovendien is vitamine B1 een van de eerste vitamines van welke aard ook die ooit zijn geclassificeerd.
Bronnen van vitamine B1
Er zijn veel natuurlijke manieren om thiaminerijk voedsel aan een alledaags dieet toe te voegen. Thiamine komt o.a. voor in rundvlees, lever, gedroogde melk, noten, haver, sinaasappels, varkensvlees, eieren, zaden, peulvruchten, erwten en gist. Voedingsmiddelen worden ook wel verrijkt met thiamine. Zo wordt vitamine B1 soms toegevoegd aan rijst, pasta, brood, ontbijtgranen en meel.
Gezondheidsvoordelen van thiamine
Thiamine wordt gebruikt voor de behandeling van mensen met hartaandoeningen, stofwisselingsstoornissen, aften, staar, glaucoom en bewegingsziekte. Er zijn veel onderzoeken die sommige van deze toepassingen lijken te ondersteunen. Zo zou thiamine ook de cognitieve functie van patiënten met Alzheimer kunnen verbeteren. Vitamine B1 is ook belangrijk voor een breed scala aan hersenfuncties en andere aandoeningen.
Thiamine wordt soms ook wel eens een antistress-vitamine genoemd. Onderzoek heeft uitgewezen dat vitamine B1 het immuunsysteem kan versterken en het vermogen van het lichaam om de stemming en fysiologische stoornissen als gevolg van stress te beheersen, kan verbeteren.
Vitamine B1 wordt ook gebruikt om een positieve mentale houding te behouden, geheugenverlies te voorkomen, leervaardigheden te verbeteren, stress te bestrijden en energie te vergroten. Patiënten die lijden aan de geheugenstoornis “Wernicke’s encefalopathie” worden ook behandeld met vitamine B1-injecties.
Vitamine B1 kan ook goed zijn voor de behandeling van andere stoornissen. Zo hebben diverse onderzoeken aangetoond dat vitamine B1, samen met andere vitamines, staar kunnen voorkomen. Bij ratten heeft thiamine een positief effect op stofwisselingsstoornissen en obesitas te voorkomen. Andere onderzoekers zijn van mening dat vitamine B een rol speelt in de stofwisseling van het lichaam en mogelijk interregnaal betrokken is bij de behandeling van stofwisselingsstoornissen.
Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH)
| Categorie/leeftijd | Dagelijkse Aanbevolen Hoeveelheid |
|---|---|
| mannen en vrouwen | |
| 0 – 1 jaar | 0,2 mg/dag |
| 1 – 3 jaar | 0,3 mg/dag |
| 4 – 8 jaar | 0,5 mg/dag |
| 9 – 13 jaar | 0,8 mg/dag |
| 14 – 17 jaar | 1,1 mg/dag |
| 18 jaar en ouder | 0,1 mg/MJ* |
| Zwangere vrouwen | 1,4 mg/dag |
| Vrouwen die borstvoeding geven | 1,7 mg/dag |
* Omdat de hoeveelheid thiamine die je nodig hebt afhangt van de energie (hoeveelheid calorieën) die je eet geeft de Gezondheidsraad de waarde vanaf 2018 in milligram per hoeveelheid energie. Wanneer je uitgaat van de aanbevelingen voor energie uit de Schijf van Vijf ligt de aanbeveling tussen de 0,9 en 1,2 mg/dag voor volwassen mannen en tussen de 0,7 en 0,8 mg/dag voor volwassen vrouwen.
De meeste mensen krijgen hun dagelijkse hoeveelheid vitamine B1 binnen door gezond te eten. Veel vitaminesupplementen kunnen leiden tot een overdosis en andere medische problemen maar vitamine B1 is wat dit betreft redelijk veilig. Het is wateroplosbaar waardoor je een overschot weer uitplast. Vitamine B1 kan zich niet gaan stapelen in het lichaam.
Vitamine B1 tekort
In ontwikkelde landen zijn tekorten aan vitamine B1 zeldzaam. Een tekort kan echter wel leiden tot ernstige medische problemen. Een ernstig tekort aan thiamine veroorzaakt complicaties waarbij het zenuwstelsel, de hersenen, spieren, het hart en het maagdarmstelsel betrokken kunnen zijn.
Als je een tekort hebt kun je specifieke aandoeningen ontwikkelen zoals beriberi en het Wernicke-Korsakoff-syndroom. Beriberi kan leiden tot een abnormale zenuwfunctie, hartfalen en zwellingen in de benen. Het Wernicke-Korsakoff-syndroom leidt tot geheugenverlies, verwarring en evenwichtsproblemen. Deze problemen komen het meest voor bij alcoholisten. Teveel alcohol drinken maakt het voor het lichaam moeilijker om thiamine te absorberen en op te slaan. In veel gevallen omvat de behandeling van alcoholisme ook een vitamine B1-therapie.
Beriberi kan ook via de genen worden doorgegeven. Ouderen zijn ok vatbaar voor een tekort aan vitamine B1. Dit komt omdat hun lichaam het moeilijker heeft om de vitamine te absorberen.
Het gebruik van diuretica is een andere oorzaak van vitamine B1-tekorten. Omdat thiamine oplosbaar is in water en niet in het lichaam wordt opgeslagen zorgen diuretica, die voornamelijk worden gebruikt om water uit het lichaam te spoelen, ook voor het verdwijnen van wateroplosbare vitamines zoals vitamine B1.
Symptomen van vitamine B1-tekort
De symptomen van een vitamine B1 tekort zijn talrijk en houden doorgaans verband met het zenuwstelsel, het spierstelsel en het maagdarmstelsel. Symptomen zijn o.a. depressies, emotionele instabiliteit, niet-meewerkend gedrag, angstgevoelens, agitatie, zwakte, duizeligheid, slapeloosheid, geheugenverlies, pijngevoeligheid, perifere neuropathie, sonofobie, rugpijn, spieratrofie, spierpijn, misselijkheid, braken en obstipatie.
Vitamine B1 – gegevens
| Molecuulformule | C12 H17 N4 OS |
| Chemische naam | 3-(4-amino-2-methylpyrimidine-5-ylmethyl)-5-(2-hydroxyethyl)-4-methylthiazolium |
| Molmassa (g.mol-1 ) | 265,35 |
| Smeltpunt (°C) | 248 |
