De chemie van rode bieten

In dit artikel kijken we naar de chemie van rode bieten. Van rode bieten is bekend dat ze de urine rood kunnen doen verkleuren. Maar niet iedereen heeft hier last van. Ongeveer 10 – 15% van de mensen heeft een rode plas na het eten van rode bietjes. Welke verbindingen zorgen voor dit effect en waarom heeft niet iedereen dit?

Het zijn de verbindingen die rode biet zijn rode kleur geven die ook verantwoordelijk zijn voor de roodgekleurde urine. De dieprode kleur van rode biet wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van verbindingen die we betacyanines noemen. Het zijn een aantal verbindingen met vergelijkbare chemische structuren. Betanine is een belangrijke component in de rode kleur en deze stof wordt ook uit rode bieten gewonnen en als kleurstof in levensmiddelen gebruikt (E6162 – bietenrood). Een andere familie van aanwezige verbindingen zijn de betaxanthinen. Deze hebben van zichzelf een gele kleur en zijn in lagere concentraties aanwezig dan de betacyanines.

Bij sommige mensen breken betacyanines niet altijd af in het spijsverteringskanaal. De redenen hiervoor zijn nog onzeker. Er is gesuggereerd dat bij een lage pH van het maagzuur de verbindingen worden afgebroken en dit niet gebeurt als het maagzuur minder zuur is. Daarom kunnen de verbindingen door de rest van het spijsverteringsstelsel gaan, door de darmwanden in de dikke darm worden geabsorbeerd in de bloedbaan en vervolgens door de nieren worden gefiltreerd in de urine. Natuurlijk kan een deel van de niet-gemetaboliseerde verbinding in de dikke darm achterblijven en eindigen met het heerlijke effect van paarsrode ontlasting.

Ook is het mogelijk dat de afbraak van deze verbindingen genetisch wordt bepaald maar ook hier is geen duidelijkheid over. Als een persoon bijvoorbeeld genetisch een sterkere zuurgraad in zijn maag heeft dan kunnen die mensen de verbinding effectief afbreken en nooit rode bietrenurine ervaren. Sommige onderzoekers hebben deze genetische factoren weggezet als onzin en denken dat we allemaal tot op zekere hoogte betanines in onze urine uitscheiden na het eten van rode biet en dat het alleen de omgevingsfactoren zijn die bepalen of deze concentratie hoog genoeg is om een rode kleur te veroorzaken. In een ander onderzoek werd rode bietenurine mogelijk in verband gebracht met een vroege indicatie van hemochromatose; een overmatige stapeling van ijzer in het lichaam.