De chemie van frambozen
Net zoals al het fruit bevatten frambozen een complexe mix van organische verbindingen. In tegenstelling tot veel fruit hebben frambozen echter het minder gebruikelijke onderscheid dat ze hun naam verlenen aan de verbinding die een belangrijke bijdrage levert aan hun aroma, en één van de verbindingen die bijdraagt aan hun smaak die ook gedetecteerd is in het centrum van ons sterrenstelsel. Dus, smaakt het centrum van ons sterrenstelsel vaag naar frambozen?
Voor we daar naar kijken beginnen we bij het aroma van frambozen. Er zijn een aantal families van chemische verbindingen betrokken bij de geur van frambozen. Het zijn voornamelijk terpenoïden, aldehyden en ketonen. Echter, het is een component, bekend als framboosketon (het heeft de chemische naam 4-(4-hydroxyfenyl)butaan-2-on) dat wordt beschouwd als het bepalende molecuul voor het aroma. Het heerlijke aroma wordt gebruikt in de parfumerie, cosmetica en als een voedseladditief. Echter, aan het gebruik is een prijs verbonden. Uit 1 kilogram frambozen kan slechts 1 – 4 mg framboosketon worden geëxtraheerd en dat betekent dat deze natuurlijke verbinding ontzettend duur is. Er bestaan ook synthetische vormen van de verbinding die veel goedkoper zijn.
In recente jaren is de belangstelling voor framboosketon als anti-obesitas supplement toegenomen. In 2005 toonde een studie aan dat muizen die de verbinding kregen een verhoogde afbraak van vet vertoonden. De conclusie die uit dit onderzoek werd getrokken was dat framboosketon kan helpen bij obesitas en leververvetting. Echter, belangrijk is om rekening te houden met het feit dat er geen betrouwbare gecontroleerde testen op mensen zijn uitgevoerd en we dus helemaal geen idee hebben of bij mensen dezelfde effecten optreden. De doseringen die de muizen kregen toegediend waren ook veel hoger dan die hoeveelheden framboosketon die in de voeding van mensen aanwezig is.
Een van de verbindingen die bijdraagt aan de smaak van frambozen heeft ook het nieuws gehaald maar dan om een heel andere reden. In 2009 onderzochten astronomen de grote stofwolken in het centrum van ons sterrenstelsel op complexe moleculen en ze slaagden erin om een aantal verbindingen te identificeren. Een van die verbindingen was ethylformiaat. Ethylformiaat ruikt als rum en het is een van de chemische verbindingen die bijdraagt aan de smaak van frambozen. Deze ontdekking leidde tot een serie nieuwsberichten die verkondigden dat de ruimte smaakt naar frambozen.
De waarheid is echter een beetje gecompliceerder en met veel minder frambozensmaak. Ethylformiaat is inderdaad een onderdeel van de frambozensmaak maar er zijn ook andere complexe moleculen in de ruimte gevonden. Het team dat de stofwolk in het centrum van ons sterrenstelsel onderzocht identificeerde minstens 50 andere moleculen waaronder dus ethylformiaat. Vergeleken met sommige van deze verbindingen komt ethylformiaat veel minder veel. In dezelfde stofwolk waarin men ethylformiaat aantrof werd ook een significante hoeveelheid methanol aangetroffen.
Smaakt ons sterrenstelsel als frambozen en ruikt het als rum? Er is inderdaad ethylformiaat aanwezig maar dan nog is het wat simpel uitgedrukt. De moleculaire stofwolk Sagittarius B2 bevindt zich op een afstand van ongeveer 25.000 lichtjaar van de Aarde. We zullen dus vermoedelijk niet in staat zijn om de frambozen-rumtheorie op korte termijn te testen.
